Axit Adipic là gì và có những ứng dụng phổ biến nào? Các bạn hãy cùng VietChem theo dõi nội dung dưới đây để giải đáp cho câu hỏi này.
Axit Adipic không dễ dàng bắt gặp trong tự nhiên. Thế nhưng, loại axit này lại là một loại phụ gia, tiền chất rất quan trọng đối với nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống. Vậy cụ thể axit Adipic là gì? Ứng dụng ra sao? Hãy cùng VietChem tìm hiểu sơ bộ về loại axit này trong bài viết dưới đây.
Axit Adipic hay còn được biết đến với một số tên gọi khác như axit Hexadecanoic, Butan-1,4-dicarboxylic Axit, 1,4-Butanedicarboxylic. Loại hợp chất hữu cơ này tồn tại ở dạng bột tinh thể trắng hoặc pha lê, có khả năng hòa tan vừa phải trong nước.
Axit Adipic có công thức là C6H10O4, được điều chế bằng một số phản ứng hóa học khác nhau. Ví dụ như:
- Quá trình Hydrocarboxyl.
- Cắt oxy hóa Cyclohexene bằng Hydro Peroxide.
- Quá trình oxy hóa một số chất béo khác.
Hình 1: Axit Adipic có công thức là C6H10O4
2. Quy trình sản xuất axit Adipic
Axit Adipic công thức cấu tạo được viết dưới dạng như sau: (CH2)4(COOH)2 hay HO2C(CH2 )4CO2H. Để hình thành được axit Adipic, quy trình sản xuất sẽ phải tuân thủ theo ba giai đoạn chính gồm:
2.1. Quá trình oxy hóa
Trong quá trình oxy hóa, oxy sẽ là tác nhân dùng để oxy hóa nguyên liệu đầu vào là Cyclohexanone và Cyclohexanol. Mục tiêu là tạo ra sản phẩm axit Cyclohexane Hexa Cacboxylic (C₆H₁₀(OH)₆).
Việc thực hiện oxy hóa cần có sự hỗ trợ của một vài yếu tố khác. Ví dụ như nhiệt độ, áp suất, thời gian…
2.2. Quá trình nhẫn mở
Tại quá trình nhẫn mở, axit Cyclohexane Hexa Cacboxylic sẽ biến đổi cấu trúc hóa học đặc biệt thông qua phản ứng hydrolysis. Có thể sử dụng axit sunfuric cùng điều kiện nhiệt độ cao để tiến hành phản ứng. Mục tiêu là tạo ra axit Adipic công thức C6H10O4.
2.3. Quá trình thu gom, tinh chế axit Adipic
Đây là giai đoạn cuối cùng với các hoạt động vừa thu gom vừa thực hiện loại bỏ những tạp chất, cặn bã của các phản ứng điều chế. Các biện pháp như lọc, kết tinh cũng như xử lý hóa học sẽ được sử dụng để thu được axit Adipic nguyên chất.
Hình 2: Thu gom, tin chế axit Adipic
3. Ứng dụng của axit Adipic trong các lĩnh vực
Axit Adipic có tính ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đáp ứng được nhu cầu phát triển về nhiều mặt của khoa học kỹ thuật hiện đại. Cụ thể:
3.1. Trong lĩnh vực công nghiệp
Axit Adipic góp mặt vào các ngành công nghiệp như:
- Công nghiệp sản xuất nhựa: Đóng vai trò là chất điều chỉnh độ nhớt cũng như làm tăng độ linh hoạt của nhựa, axit Adipic được dùng để sản xuất nhựa Polyester, nhựa Polyurethane.
- Công nghiệp các chất chống cháy: Các hợp chất kháng cháy hiện đại như Polyolefin đều được sản xuất với sự có mặt của axit Adipic.
- Công nghiệp hợp chất hữu cơ: Adipic axit được dùng để sản xuất các chất tạo foam, tạo màu, tạo màng…
- Công nghiệp hóa chất: Axit Adipic góp phần tạo ra các chất chống đông, phục vụ cho quá trình làm mát, làm nguội động cơ và điều hòa không khí.
- Chất làm mềm: Adipate là một sản phẩm tạo ra từ các phản ứng hóa học của Adipic axit. Nhờ khả năng làm tăng độ đàn hồi và độ dẻo của nguyên liệu, Adipate là hợp chất quan trọng của quá trình sản xuất các loại nhựa, cao su.
Hình 3: Adipic axit được sử dụng trong ngành sản xuất cao su, nhựa
3.2. Trong lĩnh vực sản xuất nylon
Axit Adipic được xem là một phần cực kỳ quan trọng trong việc sản xuất ra nilon -6,6. Theo đó, hàng năm có khoảng 2.5 tỷ kg Adipic axit được tạo ra thì 60% trong số đó được sử dụng làm Monome để tạo ra nylon.
Quá trình tạo ra nylon được hình thành nhờ phản ứng giữa axit Adipic và Hexametylenđiamin. Từ đó, góp phần phát triển các lĩnh vực khác liên quan đến nguyên vật liệu nylon một cách mạnh mẽ. Đặc biệt là ngành sợi, sợi bền và nhẹ.
3.3. Trong lĩnh vực y dược học
Axit Adipic được ứng dụng không hề nhỏ vào lĩnh vực y dược học. Hình thành nhiều loại hình sản phẩm có lợi cho quá trình điều trị các bệnh lý trên cơ thể nhờ khả năng tương thích với thuốc có tính axit yếu và thuốc ưa nước.
3.4. Trong lĩnh vực hóa mỹ phẩm
Các sản phẩm hóa mỹ phẩm như kem dưỡng da, kem chống nắng, son môi… đều có sự góp mặt của axit Adipic. Nhờ các đặc tính của Adipic axit như khả năng hút bã nhờn, giảm độ dính, cải thiện độ ổn định… mà các loại mỹ phẩm có thể đạt hiệu quả tốt hơn khi sử dụng.
Hình 4: Axit Adipic được sử dụng trong nhiều sản phẩm hóa mỹ phẩm
3.5. Trong lĩnh vực thực phẩm
Axit Adipic có thể đóng vai trò là một hợp chất kết dính và tăng hương liệu cho thực phẩm. Giúp cho ngành công nghiệp thực phẩm đạt được hiệu quả tích cực hơn trong nhiều mặt.
Bên cạnh đó, Adipic axit còn có thể được sử dụng làm chất chống ẩm. Tạo điều kiện bảo quản tốt nhất cho các sản phẩm của quá trình sản xuất thức ăn chăn nuôi, bột khô hay các loại thực phẩm cần bảo quản khác.
3.6. Trong lĩnh vực vệ sinh môi trường
Axit Adipic được dùng để tạo ra các chất điều hòa độ pH. Từ đó, tạo ra những sản phẩm quan trọng trong các ngành công nghiệp xử lý nước và vệ sinh môi trường.
Axit Adipic là sản phẩm hóa học có tính ứng dụng lớn đối với thực tế. Tuy nhiên, cũng như các loại axit khác, Adipic axit cũng có những tác động xấu đến con người. Vì vậy, các hoạt động trực tiếp giữa con người và axit Adipic cần phải được thực hiện một cách cẩn trọng, tuân thủ đầy đủ các yêu cầu an toàn tối đa.
Nếu muốn tìm hiểu thêm về axit Adipic, hóa chất, vật tư và thiết bị công nghiệp, hãy liên hệ với VietChem qua số Hotline: 0826 010 010 để được giải đáp chi tiết.